Jacek Kaczmarski: Zbiorcza odpowied

Wiadomo, że czystość nie zostawia śladówJak czytać - to w kurzu, brudzie albo w fusach.Darmo szukać w brązowych odlewach przykładuJak ma żywy człowiek w błocie się poruszać.Tu długopis szarpie list i nagła bieda -(Spółdzielnia Inwalidów, co wyrabia wkłady,Choć nikt inwalidów do pracy nie zmusza)Oświadcza, że planu wyrobić, się nie daI lepsza śmierć chroma, niż kaleka sprzedaż,Bo krew, jak tusz w piórze, zawsze ścieka na dół,Na dole jest - piszą - nas sześćdziesiąt procent,A procent określa przecież moc roztworu.Smak życia określa dziś popiół i ocet -Popiół żyzny, ocet chroni od pomoru,Lecz kto sobie głowę posypie popiołemZa nakazem szczerych własnej duszy ocen?Kto, octem karmiony, dokona wyboruMiędzy wątłym wieszczem a silnym matołem,Który chce jedynie aby bić mu czołemUbijając przy tym ukryte w nim moce?- Nikt, prawie nikt - piszą i opowiadająCi, którzy przejazdem, którzy wyjechali.Są ludzie, jest naród, ale nie ma - kraju -Jest kopalnia węgla, jest fabryka stali,Jest prowincjonalna przechowalnia bytuDo której przy kasie klucza ci nie dają,Więc jest myśl o bycie tych, którzy wytrwaliPracując w niewoli od zmierzchu do śwituW ustach tytoniowy mając smak przesytuPo którym nic nie ma - jak to zwykle w raju.Stary aktor mówi, że żyje w teatrze,Że się teatrowi poświęcił bez reszty.Na to poświęcenie - czysta rozkosz patrzeć,Że przecież w tej nędzy nareszcie ktoś wieszczy!Coś się z trudu starca stałego narodzi,Czego zwykły kurz, brud ani fus nie zatrze,Bo jest dzięki temu w przyszłości czas przeszły! -Ale mało kogo dzisiaj to obchodzi,Skoro teraźniejszość bezlitośnie zwodzi,A przyszłość jeżeli da już znać o sobie to kracze.Wybitny reżyser, kiedy go zapytaćO filmu znaczenie w ojczyźnie poetówPowie, że w pytaniu jest naiwność sytaŚlepych kinomanów, lub pustych estetów.Świat jeszcze się głębią moralną zachwyci,Bo zwykł się zachwycać tym, co trochę zgrzytaPochlebiony faktem, że coś zgrzyta - nie tu;Ale ci, o których film mówić chce życiuNie pragną potwierdzeń, że gniją w powiciuIm przynajmniej ekran bajką ma zakwitać.A pisarz powiada, lub przemilcza częściej,Że moc wyrażania uczuć, myśli, pragnień,Co wysusza serce, rozszarpuje mięśnie -Coraz bardziej czarną przypomina magię.Więc patrzę na niego, czasem go czytająNie palcem po zdaniach wodząc, ale pięścią,Co śledzi czy pisze dobrze - czyli ładnie.Ci znów, co się z prawdą jakoś uporająGotowi są opluć - i też rację mają,Że po co im twórczość, co wróży nieszczęście!Pisze rolnik z Bieszczad; gdzie kiedyś śpiewałemW świetlicy przy piecu pieśni o Kasandrze,Że się moje słowa dawno stały ciałemI sił już nie strcza, żeby z losem zadrzeć.Bo ziemia nie rodzi przecież dla rodzenia,Co ma rosnąć - rośnie wszak na bożą chwałę,A tu nie ma po cu już sięgać w zanadrze,Puste spichrze, chwast się polami rozpleniaI nie brzmią szczerością słowa dziękczynienia,Bo choć nic nie wziąłem, to też nic nie dałem.Inny list i znaczki na nim - złotych trzysta,A na kartce w kratkę wydartej z zeszytuGęsto zapisanej, by ją wykorzystać -Przekleństwa i wściekłość młodych robotników:Dość mają dyskusji, wybiegów i taktyk,Pretensji do wszystkich nieskończona listaNocnej zmiany próżno czekającej świtu.Drażni ich marzyciel, nie przekona praktykI prezydent Stanów nic im nie załatwi,Więc klną, by przynajmniej mieć co w liście wysłać.Już Człowiek z marmuru", Kordian" ani Dziady"Nie wskażą nikomu drogi w labiryntach.Echem się odbija Marsz Pierwszej Brygady",Kompleks polski" przekąską do przechyłu z gwinta.Jakby zakaz nawozem był życia i sztuki(Tej łatwej teorii są liczne przykłady):Carom zawdzięczamy narodowe święta,Komunistom - wiedzę o nich samych, pókiSołżenicyn, patrząc w Vermoncie na bukiUdziela wolnemu światu rady.Wreszcie o komunizm zawadziła ręka:Skąd dzisiaj zawistne stresy komunistów?Mając siłę - czego mieliby się lękać?Paru grubych żartów? Bezsilnych wymysłów?Zapomina często specjalistów rzesza,Że ideologią walki - ich piosenka,Musza więc mieć wroga dla myśli i zmysłu:- Jednak coś znaczymy - zdają się pocieszać,Jeżeli w tym kraju chcą nas jeszcze wieszać!I taka jest zwykle listów z Polski pointa.Cóż na nie odpisać ma emigrant, śpiewakCo widział w swym życiu zaledwie wycinkiZła, niegodziwości, poniżeń i zniewagOpisanych w listach wyjętych ze skrzynki.Wie tylko to - z książek, bo przeczytał parę,Że zawsze się kielich goryczy przelewaŻeby pozostawić krwawe upominkiI pomimo ofiar, co jak świat są stare,Lub dzięki nim właśnie jest miejsce na wiarę,Że kiedyś się o tym będzie tylko śpiewać.